در این مطلب بطور خلاصه اصول تئوری لایهبندی پوشاک کوهنوردی و کاربرد لایههای مختلف پوشاک کوهنوردی را توضیح میدهیم.
هدف و منظور تئوری لایهبندی پوشاک، طراحی و استفاده از بهترین و کارآمدترین پوشاک جهت محافظت بدن در برابر آب و هوای سرد و خشن کوهستانی و سایر مناطق سردسیر است.
براساس این تئوری جهت فعالیت و ورزش در آب و هوای سرد و مناطق سردسیر باید حداقل سه لایه پوشاک زیر رو به همراه داشته باشیم تا بسته به شرایط آب و هوا از اونها استفاده کنیم؛
- لایه اول (Base layer)
- لایه میانی (عایق حرارتی)
- لایه سوم یا همان بادگیر (عایق باد و رطوبت)
لایه اول که در زبان انگلیسی Base layer گفته میشود، یک لباس نسبتا نازک، چسبان و کشسان است که غالبا از الیاف پلیاستر تولید میشود. کاربرد این لایه دفع رطوبت سطح پوست و خشک نگهداشتن سطح بدن است.
این لایه در بین کوهنوردان و طبیعتگردان ایرانی با نام "لایه بیس" شناخته میشود.

این لایه معمولا از جنس پلیاستر و دارای بافت متخلخل است و کاربرد اصلی آن ایجاد عایق حرارتی جهت جلوگیری از هدررفت دمای بدن میباشد. این لایه در تراکم (ضخامت)های متفاوت برای شرایط آب و هوائی مختلف طراحی و تولید میشود.
معروفترین پارچهها برای استفاده در این لایه، پارچههای Polartec محصول کمپانی Polar آمریکا هستند، به همین خاطر این لایه در بین کوهنوردان و طبیعتگردان ایرانی معمولا با عنوان "پلار" شناخته میشود.

کارکرد لایه سوم محافظت از بدن در برابر باد و رطوبت محیط (برف و باران) است. بادگیرهای معمولی (بدون فناوریهای پیشرفته) با وجود اینکه مانع نفوذ باد و باران به داخل بادگیر میشوند اما بدلیل اینکه پارچههای آنها تنفسپذیر نیست در نتیجه بخار آب حاصل تعرق بدن رادر خود نگهداشته و همین امر موجب خیس و مرطوب شدن بدن میشود که در کوهنوردی و فعالیت در هوای سرد بسیار مضر و حتی خطرناک است. در فناوریهای جدید، پارچههایی طراحی و تولید شدهاند که علاوه بر اینکه مانع نفوذ باد و رطوبت میشوند همزمان بخار آب حاصل از تعرق را تا حد زیادی دفع کرده و در نتیجه بدن را خشک نگهمیدارند.
اولین و معروفترین پارچه ضدآب و تنفسپذیر، پارچه Gore-Tex محصول کارخانه Gore آمریکا ست، به این خاطر بادگیرهای تنفسپذیر، در بین کوهنوردان و طبیعتگردان ایرانی عمدتا با عنوان "گرتکس" شناخته میشوند.

- پوشاک پر:
در آب و هوای بسیار سرد و یا در کمپ و هنگام شبمانی در طبیعت، برای ایجاد عایق حرارتی بیشتر و حفظ حداکثر دمای بدن، از لایه چهارم که همان پوشاک پر است استفاده میشود. پر قویترین عایق حرارتی است که تا به امروز شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته است اما نقطه ضعفهایی هم دارد. در مطالب بعدی در مورد مزایا، معایب، شرایط نگهداری و انواع مختلف پرهای استفاده شده در پوشاک کوهنوردی صحبت میکنیم.
